Eindelijk betoont Ierland respect voor zijn meisjes en vrouwen: het Europese land met de strengste abortuswet zal nu werk maken van de afschaffing van het 8ste amendement in de Grondwet, dat het leven van de foetus gelijkstelt aan dat van de moeder. Wij Belgen kloppen ons graag op de borst met onze bijna dertigjarige wet, maar die is dringend aan modernisering toe.

66,4 procent van de Ieren stemde in een referendum voor het afschaffen van dat amendement. De opkomst bedroeg 64%, met dank aan de massale terugkeer van Ierse vrouwen naar hun thuisland om hun stem uit te brengen. De regering zal nu een wetsontwerp indienen om de grondwet aan te passen en een abortuswet te stemmen.

En in België?

In ons land bestaat de abortuswetgeving al 28 jaar. Op 3 april 1990 werd, na een lange strijd door de progressieve vrouwenbewegingen en de toenmalige volksvertegenwoordigers Leona Detiège (SP), Roger Lallemand (PS) en Lucienne Herman- Michielsens (PVV), de wet gestemd.

Wat veel mensen echter niet weten, is dat abortus nog steeds in het strafwetboek staat ingeschreven als ‘een wanbedrijf tegen de orde der familie en tegen de openbare zedelijkheid’. Met andere woorden: elke vrouw en elk medisch personeelslid betrokken bij een zwangerschapsafbreking riskeren een boete of een gevangenisstraf als de voorwaarden van de wet overschreden zijn.

Die voorwaarden zijn de volgende: zo is abortus niet strafbaar als de ingreep wordt uitgevoerd binnen de twaalf eerste weken van de zwangerschap (te tellen vanaf de bevruchting). De vrouw die abortus wenst, moet ook verklaren dat ze zich in een noodsituatie bevindt. Die noodsituatie moet door een arts vastgesteld worden. Minstens zes dagen voor de ingreep plaatsvindt, moet de vrouw een arts raadplegen. Daarnaast heeft het medisch personeel de verplichting om de vrouw te informeren over de mogelijkheid tot adoptie van ‘het kind dat zal geboren worden’ en over de medische risico’s bij vrijwillige zwangerschapsafbreking.

In een later stadium van de zwangerschap is abortus ook toegelaten, op voorwaarde dat twee artsen stellen dat de vrouw een ernstig gezondheidsrisico loopt of dat de foetus een extreem ernstige en ongeneeslijke ziekte heeft.

Waar blijft onze ‘yes’?

Onze abortuswet is dringen aan modernisering toe. zij-kant pleit er al sinds 1979 voor om abortus uit het strafwetboek te halen. Hierdoor blijft zwangerschapsonderbreking immers een misdaad, behalve onder bepaalde omstandigheden, wat het taboe en het schuldgevoel voor vrouwen enkel vergroot. Geen enkele vrouw kiest met plezier voor een abortus, de psychologische impact is zo al zwaar genoeg. Er is absoluut een draagvlak voor het depenaliseren van abortus: volgens een recente bevraging bij 1.000 meerderjarige Belgen vindt 75% dat vrijwillige zwangerschapsafbreking niet langer een misdrijf moet zijn.

Uitbreiding termijn

Daarnaast pleit zij-kant voor een uitbreiding van de termijn. Wie meer dan twaalf weken ongewenst zwanger is en om een andere dan medische reden echt geen uitweg ziet, wordt in België niet geholpen maar doorverwezen naar Nederland waar abortus toegelaten is tot 22 weken. Dat is niet alleen duur (de ziekteverzekering komt niet tussen), maar ook hypocriet en vooral gevaarlijk. De vrouwen die door deze restrictie uit de boot vallen, behoren immers meestal tot de meest kwetsbare groepen: zij die psychologische problemen hebben, geen vangnet hebben, druk van buitenaf ervaren om de foetus te houden, minderjarig zijn… Deze vrouwen hebben abortus nog het meeste nodig. Sp.a-kamerleden Karin Jiroflée en Monica De Coninck dienden vorig jaar daarom een resolutie in om abortus tot twintig weken mogelijk te maken.

48 uur

Ook vindt zij-kant dat de bedenktijd van zes dagen beperkt moet worden tot 48 uur. Dit is immers psychologisch belastend en wie dicht tegen de grens van twaalf weken zit, loopt het risico om te laat te zijn. In de praktijk gaat het bovendien over meer dan zes dagen: deze termijn gaat pas in na de aanmelding bij een arts en het gesprek met een psycho-sociaal hulpverlener.

Doorverwijsplicht 

Verder wijst zij-kant op de nood aan een doorverwijsplicht. Artsen kunnen immers niet tot abortus verplicht worden, maar de wet vraagt hen evenmin om patiënten door te verwijzen naar erkende abortuscentra.

De rest van de wereld?

• In 2017 leefde 42% van de vrouwen met vruchtbare leeftijd in de 125 landen waar abortus streng verboden is (volledig verboden, of enkel toegestaan om het leven van de vrouw te redden of haar gezondheid te beschermen.
• De grote meerderheid (93%) van de landen met zulke restrictieve wetten zijn ontwikkelingslanden. Liberale wetten zijn dan weer te vinden in bijna alle Europese en Noord-Amerikaanse landen, net als in Azië.
• Europese uitzonderingen die de toegang tot abortus verbieden of sterk inperken zijn Malta, Ierland (in afwachting van de nieuwe wet), Noord-Ierland en de microstaten Vaticaanstad, Liechtenstein, San Marino en Andorra.
• Andere Europese landen die de toegang tot abortus beperken, zij het minder streng, zijn Finland, Polen, IJsland en Monaco.
• In Italië is abortus legaal maar steeds meer dokters en verplegers weigeren de handeling uit te voeren, waardoor Italiaanse vrouwen toch naar het buitenland trekken of kiezen voor een illegale abortus.
• Ook in Polen is de invloed van de katholieke kerk voelbaar. In dit land is abortus enkel mogelijk wanneer de gezondheid van de moeder in gevaar is, de zwangerschap het gevolg is van een misdaad (juridisch vastgesteld) of bij ernstige misvorming van de foetus. Dokters zijn echter zo bevreesd voor vervolging, dat ze standaard weigeren de ingreep uit te voeren.

(bronnen: Guttmacher Institute, Wikipedia)