Vorige week verklaarde het Chileense Grondwettelijk Hof abortus legaal in bijzondere omstandigheden, met dank aan de jarenlange strijd van Michelle Bachelet. De allereerste vrouwelijke president maakt van gendergelijkheid een strijdpunt.

Tot voor kort was Chili nog een van de weinige landen ter wereld waar abortus in alle gevallen strafbaar was. Zwangerschapsonderbreking mag nu bij verkrachting, wanneer het leven van de moeder in gevaar is of wanneer de foetus zeer ernstige aandoeningen heeft. De wet is dan wel bijzonder conservatief, volgens Human Rights Watch is de uitspraak van het Grondwettelijk Hof een mijlpaal.

Frontrunner

De socialistische Chileense president zorgde wel eerder voor feministische aardverschuivingen in het Zuid-Amerikaanse land. Nadat ze aan het hoofd stond van het ministerie van Volksgezondheid werd Michelle Bachelet in 2002 als eerste vrouw ooit bevoegd voor Defensie. Vier jaar later mocht ze zich de eerste president van Chili noemen. Een symbolische gebeurtenis, waarmee Michelle Bachelet bovendien de tragische geschiedenis van Chili herschrijft: na de militaire coup door Pinochet in 1973 werd vader Bachelet, generaal in de Chileense luchtmacht en bondgenoot van Allende, net als vele anderen gevangengenomen en doodgefolterd. Zijn vrouw en dochter werden het land uitgezet.

Empowerment

Vanaf haar aantreden in 2006 liet president Bachelet een feministische wind door Chili waaien. Zo stelde ze een volledige paritaire regering samen, een ongeziene maatregel waarvoor ze door haar politieke bondgenoten streng werd afgestraft. Juist door het belang van die bondgenoten, voerde Michelle Bachelet een gematigde toon. Ze hield ze de neoliberale koers van haar voorgangers aan maar verbond dit economisch denken aan feministische uitgangspunten. Zo verdedigde ze haar antidiscriminatiewetten door te wijzen op het grote aantal Chileense families waar de vrouw de enige kostwinner is, en benadrukte de enorme economische voordelen van empowerment.

Quota en equal pay

Ook al kwam het verwijt dat haar beleid meer van hetzelfde is, erkennen de meeste Chileense vrouwen de grote stappen die Michelle Bachelet zette met haar hervorming van het uitbuitende en vrouwonvriendelijke privépensioenstelsel, waarbij werknemers hun leven lang verplicht loon inleveren maar er een schandalig laag pensioenbedrag voor in de plaats krijgen. Ook zorgde de president voor de wet op equal pay, een quotaregeling voor de kieslijsten en een toegankelijk kinderopvangprogramma.

Ministerie voor en door vrouwen

Toen haar mandaat in 2010 afliep, scheerde haar populariteit hoge toppen. Een aaneensluitende herverkiezing was door het Chileense kiessysteem echter verboden. Na een intermezzo als uitvoerend directeur bij het nieuwe UN Women, waarbij ze zich onder andere inzette voor sociale bescherming bij huishoudelijk werk en moederschap, stelde Michelle Bachelet zich opnieuw kandidaat voor de presidentsverkiezingen in 2013, en won opnieuw. Op Internationale Vrouwendag 2015 kondigde de president een nieuw ministerie voor vrouwen en gendergelijkheid aan. Dat ministerie, deels aangestuurd door een adviesraad van ‘ervaringsdeskundigen’, kreeg als opdracht een einde te maken aan genderongelijkheid en geweld tegen vrouwen. Met de nieuwe abortuswet haalt Michelle Bachelet een belangrijke slag thuis.