IJsland heeft eind vorige maand een loonkloofwet ingediend. Daarmee zou het meest geëmancipeerde land ter wereld ook als eerste de loonkloof illegaal maken, kopten de media. Dat klopt niet: België heeft al vijf jaar – en dankzij onze jaarlijkse Equal Pay Day-campagnes – een loonkloofwet en mag dus de echte koploper genoemd worden. Maar wat zegt de IJslandse wet nu precies?

Op 25 oktober verlieten IJslandse vrouwen om tien over half drie hun bureau: vanaf dan werkten ze immers gratis en voor niets. Op deze IJslandse versie van Equal Pay Day verzamelden ze met tienduizenden rond het parlement in Reykjavik om een gelijk loon te eisen. En ze werden gehoord: op internationale vrouwendag raakte bekend dat IJsland de loonkloof tegen 2022 wil uitbannen.

Audit

Het huidige wetsvoorstel verplicht elk publiek of privébedrijf met meer dan 25 werknemers om met een certificaat te bewijzen dat ze via equal pay-programma’s vrouwen en mannen gelijk verlonen. Alle jobs komen daarbij in aanmerking, van schoonmaker tot CEO: nergens mag de loonkloof hoger liggen dan 5 procent. Om de certificaten te kunnen behalen, moeten bedrijven onafhankelijke audits ondergaan. De grootste bedrijven en overheidsagentschappen moeten al in 2018 aan de regels beantwoorden, de andere krijgen tijd tot 2022.

Gelijkheid afdwingen

Wetten die discriminatie op basis van geslacht verbieden bestaan overigens al een halve eeuw in IJsland, maar een loonkloof van 14% in 2016 toont aan dat er zwaarder geschut nodig is. Het idee achter de nieuwe wet is dan ook het afdwingen van deze loongelijkheid.

En bij ons?

Ook België kent een loonkloofwet, en dat sinds 2012. In onze eerste Equal Pay Day-campagnes eisten zij-kant en ABVV elk jaar opnieuw om van loongelijkheid een verplichting te maken. De wet is dus een belangrijke stap vooruit, al laat ze te wensen over wat uitvoering en controle betreft.

Vooral op het vlak van de ondernemingen hapert de wet. Het grote verschil met IJsland is immers dat de Belgische regeling bedrijven niet aan een onafhankelijke audit onderwerpt, en dat sancties voorlopig uitblijven. Zo moeten ondernemingen in hun sociale balans de loonkosten van de voltijdse en de deeltijdse werknemers uitsplitsen tussen mannen en vrouwen, maar niet alle bedrijven doen dit. Daarnaast zijn ondernemingen nu ook verplicht om elke twee jaar een analyse van hun loonstructuur te maken. Daaruit moet blijken of de loonstructuur genderneutraal is. De eerste analyserapporten (boekjaar 2014) werden echter niet afgeleverd, waren van bedroevende kwaliteit en/of bevatten onvoldoende gegevens.

Ook voorziet de loonkloofwet in de aanstelling van een bemiddelaar. Doordat de wetgever geen bescherming heeft voorzien voor de bemiddelaar, en ook niet voor de persoon die denkt gediscrimineerd te zijn, wordt hier echter geen beroep op gedaan.

zij-kant vraagt dan ook jaar na jaar in haar Equal Pay Day-campagnes dat een correcte toepassing van de loonkloofwet afgedwongen wordt.