De versoepeling van de huidige abortuswetgeving is op de Griekse kalender gezet. Minstens over het zomerreces getild. We gaan het hier niet hebben over de tactische overwegingen die ertoe hebben geleid. Laat het volstaan te stellen dat vooral (masculien) machtsdenken de rem is die dit zoveelste uitstel teweegbracht. Wij voelen geen behoefte de motieven daarachter uit de doeken te doen, laat staan goed te praten. Stratego is ons spel niet. Zeker niet wanneer het wordt uitgevochten over de lichamen van vrouwen.
De initiatiefnemers van de nieuwe wet hebben drie dingen voor ogen: een verlenging van de termijn waarbinnen abortus mogelijk is, 18 in plaats van de huidige 12 weken. Een inperking van de bedenktijd van 6 naar 2 dagen. En tenslotte: abortus uit het strafrecht halen.
Twee jaren lang zijn deze drie wijzigingen door experten bestudeerd en toegelicht in het parlement. Er zijn hoorzittingen geweest, weken aan een stuk. De partijen die de versoepeling niet steunen zijn pas recent ruim beginnen communiceren over hun argumenten. En die argumenten, die houden geen steek.
Het is vooral op social media dat de tegenargumenten plots in alle heftigheid verschenen. Met bijhorend beeldmateriaal. Dat spreekt. De foetus van 18 weken werd gretig en gruwelijk in beeld gebracht. Schreeuwerige ondertitels deden de rest. De gruwel die de vrouwen meemaken bij een ongewenste en soms onmogelijke zwangerschap was voor de tegenstanders nooit een issue. Getuigenissen uit abortuscentra, pleidooien van experten over de stress en wanhoop van deze vrouwen laten zich dan ook moeilijker in een meme vatten. De tegenstanders van de nieuwe wet spreken ook aanhoudend over ‘kind’ ipv foetus. Dat doen ze niet toevallig. Door de foetus een kind te noemen, klinkt het aborteren veel gruwelijker. Nochtans is een foetus van 18 weken niet levensvatbaar buiten de baarmoeder. Dat is geen opinie maar feit.
In Margaret Atwood’s boek (en gelijknamige serie) The Handmaid’s Tale gebeurt iets vergelijkbaars. Vrouwen worden in de Handmaid’s Tale niet langer geacht te lezen. Dat is gevaarlijk. Daar halen ze zich maar dingen mee in hun hoofd. Dat beslissen de – wat dacht u – mannelijke machthebbers in Gilead. Vrouwen moeten zich dus behelpen met pictogrammen. Memes zeg maar. Woorden krijgen ook een andere lading mee. “Blessed be the fruit” is een mantra die de hele samenleving op één spoor moet zetten: vrouwen dienen zuiver als broedmachines, de foetus is heilig en onschendbaar.
De inkorting van de bedenktijd van 6 naar 2 dagen is door de tegenstanders weggezet als frivool. De timing zou maar zoveel denkwerk vergen als de overweging om wel of niet naar de tandarts te gaan. Waarmee de ingreep op zich natuurlijk ook als wuft en bandeloos wordt weggezet. Handig dat trucje. De werkelijkheid is anders. Van alle vrouwen die zich in een abortuscentrum aanmelden, hebben 70 procent hun beslissing al genomen. Hen nog 6 dagen extra laten sudderen, is onnodig en wreed. Dat vindt overigens ook de WHO, die de wachttijd al betuttelend noemde. Bovendien kan, wie extra tijd wil nemen, dat altijd. De voorgestelde 2 dagen zijn een minimum, geen in steen gebeitelde deadline.
Vrouwen en hun bekommernissen als frivool bestempelen: het is ook wat in Gilead gebeurt. Vrouwenmagazines? Weg ermee, slechts als stiekeme beloning kan hoofdpersonage Offred er een scoren bij haar meester. Make-up, kleding: alles wat niet in uniform en in de pas loopt is zondig, liederlijk en onverantwoordelijk. Plezier hebben in seks? Orgasme van de vrouw? Nee hoor, dat staat een conceptie maar nodeloos lang in de weg.
Wanneer de indieners van de nieuwe wet abortus uit het strafrecht willen halen, doen ze dat omdat er intussen plenty andere (medisch, patiëntenrecht) wetgeving is die eventuele misdrijven bij abortus kunnen beteugelen. Het is dus niet nodig om het apart en specifiek in het strafrecht op te nemen. De tegenstanders willen toch vooral kunnen straffen. De voorbeelden die ze aanhalen, zijn werkelijk vergezocht. Een abortus een week voor de geplande geboorte. Jaa, meneer, daar gaan ze mee afkomen hoor! Plots is mevrouw van gedacht veranderd! De baby kwam haar niet langer uit. Tja, je zou er eigenlijk mee moeten lachen als het niet zo deerniswekkend was. De medische experten, de medewerkers in de abortuscentra, werkelijk álle mensen die van ver of dichtbij ervaring hebben met abortus weten dat niemand, maar dan ook niemand, voor haar plezier een abortus ondergaat of uitvoert. Laten uitschijnen dat patiënt of arts het een lachertje vinden, is onjuist. Het is ook kwaadaardig.
In Gilead zijn het de zelf verklaarde keizer/koningen oftwel Commanders of the Faith die alles bepalen. Ze moeten wel. Het is de losbandige levensstijl van vrouwen (en in minder mate mannen) die in de samenleving vóór de stichting van Gilead tot grote rampspoed leidde: een daling in het geboortecijfer. Machtige mannen grijpen nu in: voortaan beslissen zij wat vrouwen mogen denken en doen. Al is het denken toch eigenlijk vooral een mannenzaak. Zij zullen wel voor de vrouwen denken. Vrouwen vertrouwen, zit er niet in. Hen straffen is dan weer tot kunstvorm en rituaal verheven.
Wij hebben de voorbije weken veel aan de 500 vrouwen gedacht die elk jaar, noodgedwongen, naar Nederland worden gestuurd. Hun zwangerschap is verder dan 12 weken gevorderd. In België kunnen ze geen hulp meer krijgen. De tegenstanders van de versoepeling gaan deze 500 vrouwen wellicht niet tegenhouden aan de grens. Ze zullen hen waarschijnlijk ook niet naar de gevangenis sturen. Maar 500 vrouwen zullen wél elk jaar nog naar Nederland trekken. Radeloos en in grote nood. De tegenstanders van de nieuwe wet gaan dan doen waar ze goed in zijn. Wegkijken.
Het is net omdat wij weigeren weg te kijken dat wij deze nieuwe wet absoluut willen goedgekeurd zien. Als het nu niet lukt, dan straks. Want Gilead mag dan dichtbij komen in België. Onze overtuiging wordt er slechts door gesterkt. Of om het met Atwood te zeggen: Nolite te bastardes carborundorum!
Inga Verhaert, voorzitter zij-kant