Op Equal Pay Day, 14 maart 2017, verscheen dit opiniestuk van onze voorzitster en nationaal secretaris in De Standaard.
Het vorige werkjaar eindigde voor mannen op 31 december. Erg veel vrouwen hebben tot vandaag moeten doorwerken om bij hetzelfde salaris te landen. Inga Verhaert en Vera Claes zien in halftijds werken de grote boosdoener.
Goed nieuws in De Standaard vorige week: volgens de Oeso is de loonkloof in geen enkel westers land kleiner dan in België (DS 9 maart). Ik hoor u al: waar zeuren die vrouwen nog over? Afschaffen die Equal Pay Day, vrouwen aan de andere kant van de wereld, díé hebben pas miserie. Niet dus. Wij nemen de goednieuwsshow van de Oeso met een grote korrel zout. De cijfers negeren immers de realiteit op de werkvloer. En niet zo’n klein beetje.
Een maandloon is niet een maand loon
Om te beginnen gebruikt de Oeso het mediane maandloon. Dat is het loon waar de helft van de mensen onder zit en de andere helft boven. De cijfers die wij hanteren, zijn gemiddelden. En voor u het vraagt: ze komen van de federale overheidsdienst Economie en zijn dus officieel en objectief.
Wie de gemiddelde brutomaandlonen van voltijds en deeltijds werkende vrouwen en mannen in de Belgische privésector bekijkt, krijgt een heel ander beeld. Geen peulschil van 3,3 procent, zoals triomfantelijk werd aangekondigd, maar een majeur probleem van 20 procent.
Dat is het cijfer waarmee we jaarlijks Equal Pay Day berekenen, de dag tot wanneer vrouwen na het afgelopen jaar moeten doorwerken om evenveel te verdienen als wat mannen in dat voorbije jaar verdiend hebben. Dat cijfer is de laatste drie jaar niet meer verkleind, en van 1999 tot 2014 slechts met 8 procentpunten verminderd. Die loonkloof is dus een zeer hardnekkig zeer.
Wij focussen bewust op deeltijdse maandlonen van vrouwen en mannen. Want wat telt, is het reële salaris dat maandelijks op je rekening komt. Voor virtuele (of mediane) lonen van voltijds werkenden koop je als halftijds werkende kassierster geen donder. Je zult op het einde van dat loon vooral veel maand overhebben.
De geneugten van deeltijds werken
Nu zult u zeggen: vrouwen kiezen er toch voor om deeltijds te gaan werken, dan moeten ze niet zeuren dat ze ook deeltijds betaald worden? Loon naar werken is een gezond principe. Minder evident is het feit dat vooral vrouwen deeltijds werken. Van alle werkende vrouwen in de privésector werkt liefst 42 procent deeltijds. Bij de mannen is dat maar 10 procent. Van de deeltijds werkende vrouwen zegt slechts 8 procent dat ze geen voltijdse job willen.
Terwijl deeltijds werk voor mannen een positieve keuze is (ze gaan bijstuderen of willen langzaam uitbollen), is het voor vrouwen vaak bittere noodzaak. Omdat de combinatie van werk en privéleven te moeilijk wordt, bijvoorbeeld: vrouwen hebben nog al te vaak de regie van het huishouden in handen, of nemen het leeuwendeel op zich van de zorg voor kinderen of andere afhankelijke personen.
Ook werken vrouwen veel meer dan mannen in ondergewaardeerde sectoren waar de lonen laag zijn en voltijdse contracten niet voor het rapen liggen. Zo zijn dienstencheques alleen al goed voor meer dan 200.000 jobs, bijna allemaal vrouwen, meestal deeltijds. Vrije keuze, zei u?
Een halftijdse baan oogt misschien aantrekkelijk, een vrouw betaalt er een hoge prijs voor. Niet alleen kan ze een bloeiende carrière vergeten, ook wordt ze financieel afhankelijk van haar partner en verzeilt ze in een traditioneel rollenpatroon. Haar pensioen wordt amechtig klein. En dan hadden we het nog niet over wat er gebeurt als ze plots – en het gebeurt aan de lopende band – op eigen benen moet staan na een echtscheiding.
Minder stress, denkt u? Niet echt. Volgens recent onderzoek van de VUB ervaren deeltijds werkende vrouwen meer tijdsdruk dan wie fulltime werkt. Logisch: naast hun deeltijdse job, draaien ze voltijds op voor het huishouden en de kinderen. Mannen van wie de vrouw deeltijds werkt daarentegen, hebben opvallend minder last van stress dan mannen van wie de vrouw voltijds werkt.
Anders en beter
Weg dus met die parttime jobs. Iedereen moet het recht krijgen op een voltijdse baan.
In 2017 moeten we in staat zijn mannen en vrouwen dezelfde kansen te bieden op voltijds werk. Door betaalbare kinderopvang, ouderenzorg en andere voorzieningen beschikbaar te stellen. Dat niet doen, betekent aanvaarden dat vrouwen onrechtvaardig veel werk tegen weinig verloning blijven doen.
Wie voltijds geen optie vindt, geeft beter de voorkeur aan het steeds populairdere viervijfdensysteem. Nog beter voor de gendergelijkheid is het nieuwe voltijds: een collectieve arbeidsduurverkorting garandeert meer voltijdse jobs en minder kopzorgen om werk en privé te verzoenen.
En uw plaats in dit verhaal? Meestappen natuurlijk. Alleen als ook mannen hun steentje bijdragen, wordt de loonkloof sneller gedicht. Het is hoognodig, want in dit tempo moeten we Equal Pay Day blijven organiseren, tot 2054.