Herstal
Lucie Henrard, een van de machinevrouwen, die mee de staking droeg. (archivesdutravail.org)

Vandaag precies vijftig jaar geleden legden de arbeidsters van FN Herstal het werk neer. Ze eisten gelijk loon voor gelijk werk. De allereerste vrouwenstaking in ons land duurde zeven weken en was één van de grootste sociale acties uit de Belgische geschiedenis. zij-kant zet, samen met het ABVV, de strijd voor loongelijkheid voort, en voert elk jaar actie met Equal Pay Day.

Op 16 februari 1966 weigerden 3.800 arbeidsters te werken, omdat ze veel minder betaald werden dan hun mannelijke collega’s. Hun wekenlange wilde staking was een mijlpaal voor zowel de arbeidersstrijd als de feministische strijd, met als politiek hoogtepunt  de betoging in Luik. Vijftig jaar later zetten zij-kant en ABVV de strijd voor gelijke verloning voort met hun Equal Pay Day. Verdienden de Herstal-arbeidsters in 1966 25% minder dan hun mannelijke collega’s, dan is dat in 2016 immers nog steeds 20% (gemiddelde brutomaandlonen van voltijds en deeltijds werkenden in de privésector).

Genderexpertisecentrum RoSa schreef over het verloop van de staking, en de belangrijke overwinning van de arbeidsters:

Voor hun strijd baseerden de arbeidsters zich op artikel nr. 119 van het Verdrag van Rome over gelijk loon voor gelijk werk, door België ondertekend op 25 maart 1957. De machine-arbeidsters van FN, femmes-machines’genoemd, werkten in abominabele omstandigheden. Verouderde machines en slechte hygiënische omstandigheden droegen bij tot het vuile en ongezonde werk. Hoewel van kop tot teen besmeurd met olie en vuil, waren er op het fabrieksterrein niet voldoende wasmogelijkheden aanwezig. Warm water ontbrak volledig. Ondanks het feit dat ze een soort ingangsexamen moesten afleggen en ze een gespecialiseerde kennis van de machines verworven, lag hun loon lager dan dat van de minst gekwalificeerde arbeider.

In 1965 verdienden vrouwen bij FN gemiddeld 25% minder dan hun mannelijke collega’s. De voornaamste reden voor de staking lag dan ook in het feit dat vrouwen erkend wilden worden als gespecialiseerde arbeidsters en bijgevolg ook als dusdanig verloond wilden worden: ze eisten een herwaardering van hun functie, gelijk loon voor gelijkwaardig werk.

In 1966 was de maat vol. Op 16 februari legden de vrouwen het werk neer. Zonder syndicale steun, zonder overleg of zonder stakingsaanzegging begonnen ze aan hun wilde actie. Hun eis: vijf frank per uur loonopslag. De staking werd massaal opgevolgd en kon al vlug op heel wat solidariteit rekenen, zowel van binnen als van buiten het bedrijf. Arbeidsters van andere bedrijven als ACEC en Schreder begonnen aan een solidariteitsstaking. Ook de mannelijke werknemers waren solidair en ondertekenden een steunpetitie. Door de staking van de femmes-machines en hun noodzakelijke arbeid lag overigens een groot deel van de productie stil en werden vele mannen noodgedwongen werkloos. Op een grote manifestatie op 25 april in Luik waren delegaties aanwezig uit Frankrijk en Nederland. Een informeel comité van arbeidsters en een later door de vakbonden opgericht stakingscomité coördineerden de acties. Op 5 mei 1966, na twaalf weken staking en na interpellatie in het Belgische en Europese parlement, werd er een oplossing gevonden. Werkneemsters en directie van FN-Herstal aanvaardden het voorstel een onmiddellijke loonsverhoging toe te kennen van 2 frank per uur, met een extra opslag van 0.75 frank op 1 januari 1967.

De impact van de staking was groot. Nooit eerder had een actie van vrouwen, ontstaan vanuit een vrouweneis, een zodanige solidariteit en weerklank teweeggebracht. De vakbonden beseften dat er in het vervolg rekening moest worden gehouden met de vrouwen. Niet alleen werd de eis van gelijke beloning eindelijk op de agenda geplaatst, ook de vrouwen zelf werden zich meer bewust van het belang van een syndicale deelname. ‘Gelijk loon voor gelijk werk’ werd in de wetgeving opgenomen. Ook voor de geschiedenis van het feminisme was de staking bij FN een erg belangrijke gebeurtenis. Het Actiecomité Gelijk Loon voor Gelijk Werk dat ten tijde van de staking ontstond, verenigde intellectuele vrouwen van verschillende gezinnen. Dit pluralistische comité verbond in de jaren ’60, nog voor het uitbreken van de tweede feministische golf, het debat over de positie van de vrouw aan sociale, economische, juridische en politieke factoren. Het comité bleef actief tot in 1977.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.